Kan algemene legataris aansprakelijk gesteld worden voor schade?

[Trickster]

Op 5 september 2016 overleed mijn moeder. In haar testament stelt ze een vzw aan als algemene legataris. Omdat er een betwisting is rond de interpretatie van het testament (meer bepaald mbt het algemeen legaat) weigerde deze vzw bovendien een standpunt in te nemen mbt het aanvaarden van de nalatenschap en de nodige afwikkelingen te doen in het kader van deze nalatenschap. Ter goeder trouw heb ik de instanties ingelicht, nog openstaande facturen vereffend met eigen middelen, de begrafenis betaald, opzeggingen gedaan, etc. Ik was ook genoodzaakt de algemene legataris te dagvaarden midden 2017 omdat deze niets ondernam. Bij vonnis werd een notaris aangesteld voor de vereffening-verdeling en diende ik afgifte te doen van het algemeen legaat van deze verdelingsprocedure.

De nalatenschap bestaat nagenoeg uit een onroerend goed twv € 355.000, die toebehoorde aan de huwelijksgemeenschap en die nog diende vereffend te worden in het kader van de echtscheiding van mijn ouders. Deze vereffening was immers lopende dmv een dadingovereenkomst waarbij de woning uit de hand verkocht zou worden. Door het overlijden van mijn moeder werd de verkoop (opgestart voor het overlijden van mijn moeder) stilgelegd en werd er op biedingen van potentiële kopers niet gereageerd door de algemene legataris. De notaris aangesteld door de rechtbank zal nu een openbare verkoop organiseren waarbij de woning waarschijnlijk aan een veel lagere prijs verkocht zal worden.

Omdat het stilzitten van de algemene legataris ook financiële schade toebrengt stel ik me de vraag of ik deze verantwoordelijk kan stellen voor deze schade, bv:
1/ mijn wettelijke reserve bedraagt € 97.625 (bruto). Verwacht wordt dat de woning verkocht zal worden aan +/- € 325.000 (dus € 30.000 minder dan het eerste bod) waardoor mijn wettelijke reserve nog maar € 89.375 bedraagt
2/ de teveel betaalde successierechten die ik na verkoop van de woning niet meer kan terugvorderen van Vlabel (bovendien betaal ik in maandelijkse schijven waardoor hierop al een intrest gerekend wordt)
3/ de intresten op de schulden uit de nalatenschap die blijven doorlopen omdat deze nog niet vereffend zijn
4/ wat met de kosten die ikzelf heb voorgeschoten eind 2016 zoals de begrafenis, facturen van gezinshulp ed.?
5/ wat met de kosten die ik gemaakt heb in het kader van de afwikkeling van de nalatenschap zoals verplaatsing ed?
6/ wat met het aandeel van mijn vader in de woning; ook hij leidt verlies en moet bovendien de rekeningen mbt deze woning doorbetalen

Kan de algemene legataris voor deze gemaakte schade aansprakelijk gesteld worden, en zo ja, graag het bijhorende wetsartikel waarop ik hiervoor kan baseren?

[basejumper]

Best

Vrijwel zeker niet. De legataris mag verwacht worden zijn eigen belangen te verdedigen. Ook als dat in extremis voor andere partijen een nadeel oplevert. Het loutere feit dat andere partijen een mogelijk nadeel oplopen door een positiebepaling (of een gebrek er aan) levert mijns inziens geen grond voor schadeclaim.

[Trickster]

Bedankt voor uw antwoord.

Toch nog één bedenking. Verondersteld wordt dat de algemene legataris belast is met de afwikkeling van de nalatenschap. Er dient immers nog steeds een aangifte ingediend te worden voor de personenbelasting van het aanslagjaar 2016.

Naar mijn mening is dit de verantwoordelijkheid van de algemene legataris. Wat met de boetes die hieruit voortvloeien door deze nalatigheid? Worden deze ook verhaald op de nalatenschap of kan in dit geval de algemene legataris verantwoordelijk gesteld worden voor deze nalatigheid?

[j.demoor]

“Art.1003.Een algemeen legaat is de uiterste wilsbeschikking waarbij de erflater aan een of meer personen de algemeenheid van de goederen geeft die hij bij zijn overlijden zal nalaten. Wanneer, bij het overlijden van de erflater, erfgenamen bestaan aan wie de wet een voorbehouden erfdeel op zijn goederen toekent, treden deze erfgenamen, door zijn dood, van rechtswege in het bezit van alle goederen van de nalatenschap; en de algemene legataris moet hun de afgifte van de in het testament begrepen goederen vragen. Art.1004. Evenwel heeft de algemene legataris in die gevallen het genot van de in het testament begrepen goederen, te rekenen van de dag van het overlijden, indien de vordering tot afgifte is ingesteld binnen het jaar na dit tijdstip; bij gebreke daarvan, vangt het genot eerst aan op de dag waarop de rechtsvordering is ingesteld of waarop de afgifte vrijwillig is toegestaan.Art.1006 Wanneer, bij het overlijden van de erflater, geen erfgenamen bestaan aan wie de wet een voorbehouden erfdeel op diens goederen toekent, treedt de algemene legataris, door de dood van de erflater, van rechtswege in het bezit, zonder de afgifte te moeten vragen.Art.1008.In het geval van artikel 1006 moet de algemene legataris, indien het een eigenhandig of een internationaal testament betreft, zich in het bezit doen stellen door een beschikking van de familierechtbank van het arrondissement waar de erfenis is opengevallen, geschreven onderaan op een verzoekschrift Als bijlage bij het verzoekschrift wordt een uitgifte van het proces-verbaal bedoeld in artikel 976 met een gewaarmerkte kopie van het testament neergelegd alsook, in geval van een internationaal testament, van de verklaring bedoeld in de artikelen 9 en 10 van de wet van 2 februari 1983 tot invoering van een testament in de internationale vorm en tot wijziging van een aantal bepalingen betreffende het testament.Art.1008. De algemene legataris die tot de erfenis komt samen met een erfgenaam aan wie de wet een voorbehouden erfdeel toekent, is, persoonlijk voor zijn aandeel en hypothecair voor het geheel, gehouden tot betaling van de schulden en lasten der nalatenschap van de erflater; en hij is verplicht alle legaten uit te keren, behoudens het geval van inkorting, zoals in de artikelen 926 en 927 is bepaald.”(Burgerlijk Wetboek=BW)

Art.1010.Een legaat onder algemene titel is dat waarbij de erflater een gedeelte vermaakt van de goederen waarover hij volgens de wet mag beschikken, zoals de helft, een derde, of al zijn onroerende goederen, of al zijn roerende goederen, of een bepaald gedeelte van al zijn onroerende goederen of van al zijn roerende goederen.
Ieder ander legaat is slechts een beschikking onder bijzondere titel. Art.1011. De legatarissen onder algemene titel moeten de afgifte vragen aan de erfgenamen aan wie de wet een voorbehouden erfdeel toekent...”(BW).

‘Op 5 september 2016 overleed mijn moeder’ houdt in dat u erfgenaam bent aan wie de wet een voorbehouden erfdeel op haar goederen toekent, en trad u, door haar dood, van rechtswege in het bezit van alle goederen van de nalatenschap. In haar testament stelt ze een vzw aan als algemene legataris moet dan zijn een legaat onder algemene titel .(art 1010 BW).

[Trickster]

Hartelijk dank voor uw antwoord J. Demoor.

De vzw blijft volhouden dat ze algemene legataris is (en dus nagenoeg de roeping heeft op de hele nalatenschap) en tracht me tot inkorting te dwingen. Vermoedelijk blijft de vzw daarom dwarsliggen met de verkoop van de woning en de afwikkeling vertragen om druk te zetten totdat ik inkorting vraag.

De tekst van het testament luidt als volgt: "Ik legateer het grootst beschikbare deel van mijn nalatenschap aan de vzw xxx. Bijgevolg vermaak ik de vzw xx de volle eigendom van alle roerende en onroerende goederen waaruit mijn nalatenschap zal samengesteld zijn en zulks om ervan te genieten en erover te beschikken vanaf mijn overlijden, op last de hierna vermelde bijzondere legaten uit te keren en er de successierechten op te betalen:
- aan mevrouw xxx (geen verwantschapsband, was mantelzorgster van mijn moeder) 37200 euro uit de financiële tegoeden (dit zou slechts € 4000 omdat dit het bedrag is dat aan financiële tegoeden aanwezig was op moment van overlijden)
- aan mijn dochter € 62000

Volgens verschillende deskundigen (advocaten en notarissen die ik heb geraadpleegd) hoef ik geen inkorting te vragen en heb ik recht op mijn wettelijke reserve (volgens art 913) en daarbovenop het bijzonder legaat van € 62.000. De vzw is van mening dat het bijzonder legaat in mijn wettelijke reserve zit en dat dit legaat aangezuiverd dient te worden tot de wettelijke reserve bereikt is. Doch stel ik me hierbij de vraag: als deze bijzondere legataris de heer Van Pimperzele noemde en er geen verwantschapsband zou zijn, kan de vzw deze interpretatie toch niet gebruiken.
Bij de samenstelling van de fictieve massa wordt het netto beschikbaar deel (activa - passiva) niet overschreden (na aftrek van de bijzondere legaten en successierechten houdt de vzw er nog € 17000 aan over) (art 922)
Bovendien zelfs als ik inkorting zou moeten vorderen dan worden toch alle legaten ingekort (zie art 926 en Familiaal Vermogensrecht van W. Pintens)
Nog een laatste bedenking, zelfs indien de vzw gelijk zou hebben en mijn bijzonder legaat aangezuiverd dient te worden, hoe zit het dan met art 871?
Volgens dit artikel zijn bijzondere legatarissen niet gehouden tot het betalen van schulden uit de nalatenschap. Het aandeel van € 62.000 aan bijzonder legaat zou dan in principe niet mee gerekend mogen worden in mijn persoonlijk aandeel voor het betalen van de schulden. Maw, ik zou niet voor 50% aandeel hebben in de schulden maar voor een goeie 20%.