In een vorig artikel gaf ik een overzicht van de juridische slagkracht van het stakingsbevel bij bouwinbreuken. De snel evoluerende rechtspraak noodzaakt tot een korte update.
1) Stakingsbevel gewoonlijk gebruik (strafbaar gebruik)
Gewoonlijk gebruik van de grond voor stapelen van materiaal, afval en (rollend) materieel, parkeren voertuigen,… (art 4.2.1 5°) vcro) blijft vlotjes fietsen in de boter. Nihil nove sub sole.
2) Stakingsbevel strijdig gebruik (strafbare handeling)
Door de recente rechtspraak van het Hof van Cassatie dreigt het strijdig gebruik op een leeglopende tube verder te rijden. Het gebruik dat strijdig is met de bestemmingsvoorschriften van de plannen van aanleg is vanaf 1 mei 2000, op grond van artikel 6.1.1. 6° vcro een strafbare handeling. Handelingen zijn volgens artikel 1.1.2, 7° vcro “werkzaamheden, wijzigingen of activiteiten met ruimtelijke implicaties”. Het Hof stelt dat de feitenrechter definitief wikt en beschikt over de ruimtelijke implicaties van het strijdig gebruik. Bedenkingen bij dit standpunt van het Hof van Cassatie.
• Het gebruik in strijd met de bestemmingsvoorschriften van plannen van aanleg (gewestplan) heeft in ieder geval ruimtelijke implicaties. Bijv. het gebruik van een niet-vergunde woning in een bosgebied is an sich strijdig en onbestaanbaar met de bestemming en verhindert de realisatie van de vastgestelde planologische bestemming. Het schenden van de goede ruimtelijke ordening door het strijdig gebruik volgt rechtstreeks uit de bestemmingsvoorschriften en laat geen verdere beoordelingsruimte door de overheid of rechter toe. Voor zover nog een toetsing van de ruimtelijke impact - dit is uiteraard veel ruimer dan pure schade aan de goede ruimtelijke ordening, maar omvat alle aspecten van de ruimtelijke draagwijdte – noodzakelijk is (bij vage, algemene bestemmingsvoorschriften), dient deze evaluatie te gebeuren op grond van alle factoren uit artikel 1.1.4 en 4.3.1 § 2 vcro . En er is nog meer. De wetgever bepaalde destijds dat niet-vergunningsplichtige inbreuken op de voorschriften van uitvoeringsplannen en verordeningen strafbaar zijn. Het Grondwettelijk Hof oordeelde dat dit bestaanbaar is met het legaliteitsbeginsel•. Een feitenrechter kan geen afbreuk doen aan deze door de wetgever bepaalde strafbaarheid. Anders oordelen rijdt immers de vastgelegde, bindende bestemming(-voorschriften) de gracht in. Het toelaten van het strijdig gebruik zou verder ook nog aan de bouwovertreder rechten verlenen uit een bouwinbreuk, wat compleet van de pot gerukt is.
• Het gebruik in strijd met gedetailleerde bestemmingsvoorschriften (APA, BPA, RUP, stedenbouwkundige en verkavelingsverordeningen) zijn steeds strafbare handelingen wegens de strijdigheid met gedetailleerde ge- of verboden (bijv. bouwverbod, verbod op permanente bewoning van een vakantieverblijf,…).
• Het gebruik in strijd met een bouw- of verkavelingsvergunning is steeds een strafbare handeling wegens de strijdigheid met gedetailleerde vergunningsvoorwaarden (bijv. bouwverbod, verbod op gebruik van meer dan 50% van een woning voor handel of kantoorfunctie, …) en / of met een goedgekeurd, gedetailleerd plan.
De feitelijke appreciatie van de ruimtelijke implicaties door de feitenrechter lijkt me uiterst beperkt.
3) Stakingsbevel niet strafbaar gebruik
Een cassatie-arrest stelde dat niet-vergunningsplichtige (inrichtings-)werken aan een niet-vergund gebouw niet strafbaar zijn. Een stakingsbevel van gebruik kan slechts bevolen worden indien het gebruik zelf vergunningsplichtig is. Geen schokkende verdere uitspraken, wel enkele aanvullende bedenkingen bij dit standpunt van het Hof van Cassatie.
Het standpunt van het Hof van Cassatie duikt op als een chasse-patat en is schraal gemotiveerd; dit in tegenstelling tot de andersluidende conclusies van de advocaat-generaal . Cassatie kent aan het begrip ‘gebruik’ een niet-conventionele betekenis toe. Volgens dit cassatie-arrest omvat het gebruik de vergunningplichtige functie(-wijziging) van een constructie. Haalt deze interpretatie den arrivée? Cassatie stelt dat de staking niet kan bevolen worden ten aanzien van het (op zich niet-vergunningplichtig) gebruik (eerste ongewijzigde functie) van een niet-vergunde constructie. Ik merk op dat de eerste gevestigde functie van een opgericht gebouw slechts vergund is met de stedenbouwkundige vergunning voor het oprichten van het gebouw. Verder bepaalt artikel 4.1.1.7° vcro dat een constructie slechts hoofdzakelijk vergund is indien de constructie zelf én de functie voor 90% vergund zijn. Het standpunt van Cassatie lijkt me ook het gelijkheidsbeginsel te schenden. Zo zou bij een vergund gebouw de staking van gebruik kunnen bevolen worden, maar niet voor een volledig illegaal gebouw.
Merkwaardig, maar de koers wordt gewonnen op de meet.
Dhondt Marion – jurist