JuridischForum.be

Kan een erfdienstbaarheid van openbaar nut ontstaan op een perceel zonder enige vorm van inlichting van de eigenaar?

situatieschets: bij de aankoop van een perceel grond van de buren blijkt dat sinds 2011 een erfdienstbaarheid van openbaar nut (voetwegen- en jaagpaden (buurtwegen)) op dat perceel te rusten. Deze mensen waren reeds lang voor 2011 eigenaar, en zijn hiervan nooit ingelicht. Dit kwam maar naar boven bij de ondertekening van de akte. Kan een dergelijke erfdienstbaarheid zomaar ontstaan?

Je ziet toch als er mensen over uw perceel lopen, en daarbij ga je u toch vragen stellen? Het valt dus niet zomaar uit de lucht.

Waarom denk je dat die buurtweg pas sinds 2011 zou bestaan?
Dit kan toch al veel langer het geval zijn. Misschien al meer dan 100 jaar.

dit perceel grenst nergens aan een openbare weg, en is volledig afgesloten. Er loopt dus ook helemaal niemand over. Vandaar dat we (kopers en verkopers) allemaal uit de lucht vielen bij de notaris.
Men beroept zich op een kaart uit de 17de eeuw waar er daar toen een wegje liep.
Achter de schermen speelt dat de gemeente de gronden van die oude weg wil onteigenen om een fietspad aan te leggen

vraag blijft: kan een erfdienstbaarheid ontstaan zonder bijv. een openbaar onderzoek?

Als dat dateert van de 17de eeuw dan is het onwaarschijnlijk dat daar een openbaar onderzoek aan te pas is gekomen.

Als dat dateert van de 17de eeuw dan is het onwaarschijnlijk dat daar een openbaar onderzoek aan te pas is gekomen.

de erfdienstbaarheid dateert van 2011. De historische buurtweg uit de 17de eeuw. De afgelopen 50 jaar (minstens) is het stuk grond onderdeel van een weide. De gemeente heeft dus een 'nieuwe' erfdienstbaarheid ingeroepen op basis van een historische kaart, zonder de eigenaren van de grond hiervan op de hoogte te brengen

Waaruit blijkt dat die 17de eeuwse weg de reden is voor het vestigen van een erfdienstbaarheid 4 eeuwen later?

Vermoedelljk is de weg opgenomen in de Atlas der Buurtwegen. Die werd opgemaakt in 1842-1845, niet in de 17de eeuw.
Het is onwaarschijnlijk dat de erfdienstbaarheid pas in 2011 zou gevestigd zijn. Het is wel mogelijk dat de gemeente in 2011 gevraagd heeft de weg terug open te maken.
De Atlas der Buurtwegen werd gedigidaliseerd en is terug te vinden op het Internet (Google eens). Je kan dan zien of die weg opgenomen is in de Atlas.
Kijk ook eens op https://www.tragewegen.be/
Je zal zien dat sommigen ijveren voor het terug openstellen van de buurtwegen, en hierover procedures voeren tegen de gemeente.
Wat is op dit ogenblik het probleem?

Mogelijks is die aktivist in actie geschoten, die overal die trage wegen terug open wil. Heeft al diverse rechtszaken hierover gewonnen .

Mogelijks is die aktivist in actie geschoten, die overal die trage wegen terug open wil. Heeft al diverse rechtszaken hierover gewonnen .

Hoeft niet het werk te zijn van een "activist".
Gebeurt in veel gemeentes door de gemeente zelf.
Ze zijn ook verplicht om die buurtwegen open te houden en te onderhouden.
Op openbare buurtwegen geldt dezelfde wetgeving als bij een andere openbare weg, ook als is de grond van een privé eigenaar.
Ze hoeven de eigenaar hier niet voor op de hoogte te brengen.
Eigenaars zijn altijd fout geweest met het afsluiten van de weg.
Dat de eigenaars, voor 2011, niet geweten zouden hebben dat daar een weg loopt lijkt me straf:buurtwegen staan opgetekend op kadasterplannen met stippellijnen.

de erfdienstbaarheid dateert van 2011. De historische buurtweg uit de 17de eeuw. De afgelopen 50 jaar (minstens) is het stuk grond onderdeel van een weide. De gemeente heeft dus een 'nieuwe' erfdienstbaarheid ingeroepen op basis van een historische kaart, zonder de eigenaren van de grond hiervan op de hoogte te brengen

Vraag via decreet openbaarheid van bestuur alle beleidsdocumenten op die geleid hebben tot die beslissing.
Normaal ga je daarin ook de juridische basis ervoor moeten terugvinden.

Mogelijk ook of de verkopers daarin betrokken waren.
Al zullen de documenten geanonimiseerd zijn, context zegt ook al veel ...


Is de verkoop doorgegaan ?

Vraag via decreet openbaarheid van bestuur alle beleidsdocumenten op die geleid hebben tot die beslissing.
Normaal ga je daarin ook de juridische basis ervoor moeten terugvinden.

Mogelijk ook of de verkopers daarin betrokken waren.
Al zullen de documenten geanonimiseerd zijn, context zegt ook al veel ...


Is de verkoop doorgegaan ?

Hoeft niet.
Atlas Der Buurtwegen is het hoogste bewijs.
Verkopers of kopers hoeven er niet in betrokken te worden,
Zij hadden dit kunnen controleren via het kadasterplan.
In Limburg alleen al liggen er duizenden over privé terreinen.

Openbare buurtwegentjes worden niet zomaar opeens getrokken.
Die zijn historisch gegroeid.

Een atlas van twee eeuwen geleden zou wel eens mogen ge-updated worden.
Het is ook aanvechtbaar onder de titel van de verkrijgende verjaring (30 jaar) dat territoriale rechten die in eeuwen niet werden uitgeoefend nog zouden gelden.
Ik denk dat er eerder sprake is van traag begrip dan van trage wegen.

KUNNEN BUURTWEGEN VERJAREN?
De rechtspraak is verdeeld over het feit of buurtwegen al dan niet kunnen verjaren ten behoeve van de aangelanden. Ze maken immers deel uit van het openbaar domein, dat niet door verjaring verkrijgbaar is. Het is de interpretatie van artikel 12 van de Wet op de Buurtwegen dat voor verwarring zorgt.

Wat zegt de wet 10 april 1841?
Art. 12: 'buurtwegen kunnen door geen verjaring verkregen worden zolang zij dienen tot het openbaar gebruik' (in het Frans: 'servir à') Het Hof van Cassatie stelde dat ”servir à” wijst op een bestemmingshandeling, een toestand in rechte(zoals ze zou moeten zijn), dus geen toestand in feite (zoals ze is).
Artikel 12 stelt dus NIET dat buurtwegen door verjaring verkregen kunnen worden, indien zij NIET meer dienen tot het openbaar gebruik. In de logica wil "P leidt tot Q" niet zeggen dat "Niet P leidt tot Niet Q", al is het dat wat sommigen natuurlijk beweren. De rechtsleer loopt uiteen. Toch hebben zowel rechtsleer en rechtspraak dit principe meermaals bevestigd en zelfs oogluikend en gedoogde grondinnemingen of de beweringen van de aangelanden inzake eigendomsrecht, zelfs na een termijn van 30 jaar algemeen verworpen. Een arrest van het hof van Cassatie heeft dit op 18 maart 1971 nogmaals bevestigd. Meer daarover in Wegen van A.Dumarey, Tijdschrift voor Gemeenterecht 1989 239-253.
Het is aannemelijk dat de wetgever in 1841 artikel 12 in de wet heeft ingeschreven om juist achterpoortjes te sluiten, niet om ze te openen.

Laat ons aannemen dat er toch verjaring zou kunnen optreden, wanneer zou de termijn voor verjaring dan wel beginnen lopen - en hoe lang duurt deze?
Hier zitten we al met een eerste moeilijke zaak, die voornamelijk op interpretatie berust. In de rechtsleer, stelt oa. Kokelenberg dat deze 'pas na 30 jaar' ingaat en een termijn van 30 jaar moet duren. In de praktijk dus 60 jaar. We kunnen ons ook afvragen op welke grond een verjaring die op onbruik is gebaseerd wel geldig is, als het afsluiten, omploegen of inpalmen van de weg aan de basis ligt van dit niet meer gebruiken. Hierover bestaat geen Cassatierechtspraak!

Buurtwegen vormen trouwens een heel apart soort erfdienstbaarheden
Cass. 18 maart 1870: fundamenteel verschil in de erfdienstbaarheid 'buurtweg' en deze verkregen door het Burgerlijk wetboek (recht van uitweg, etc...)
* erfdienstbaarheden ontstaan normaalgezien NIET door verjaring, buurtwegen juist WEL (zie art. 10: "na 10 of 20 jaar...")
* erfdienstbaarheden doven normaalgezien WEL uit door verjaring, deze NIET (vastgelegd in het bewuste art. 12)
* verloren gegane erfdienstbaarheden mogen normaliter zo worden ingenomen, bij buurtwegen moet er welvoeglijkheidsvergoeding worden betaald door de aangelanden of de zate moet worden verkocht eenmaal die is afgeschaft binnen de 6 maanden (art. 29).

Impliciete desaffectatie kàn, maar, alleen op voorwaarde dat "het orgaan dat desaffecteert ook bevoegd is voor het nemen van de beslissing om de erfdienstbaarheid op te heffen." (Cass. 4/5/68). Met dat orgaan wordt de pr

Alleszins zou de burger die tegoedertrouw is van de wetgever mogen verwachten dat de juiste info in de notariële akte van zijn aankoop terug te vinden is. Dat heet rechtszekerheid, een ander principe naast de verkrijgende verjaring....

De rechtsleer loopt uiteen. Tja zoals er goede en minder goede dokters zijn is er ook een verschil tussen "rechtsgeleerden".

Wat ik bedoel: ik zou niet zonder meer aanvaarden dat er ineens een recht van doorgang wordt gevorderd op mijn land omdat de troepen van Napoleon daar ooit zijn overgelopen.