De consumenten en de justitie
Persberichten - Justitie
Datum : 24-09-2010
In juli 2010 peilde het OIVO (Onderzoeks- en Informatiecentrum van de Verbruikersorganisaties) bij de consumenten naar hun perceptie van de justitie. Dit document overloopt de belangrijkste vaststellingen en stelt enkele verbeteringen voor.
De vaststellingen
Globale beoordeling: zeer negatief
Twee op de drie consumenten hebben een heel negatieve perceptie van de justitie. Erger nog: meer dan zeven op de tien respondenten zeggen dat de justitiewerking erop achteruitgegaan is.
Motivering: justitie is slecht gekend, wordt slecht begrepen en luistert te weinig naar de consumenten
De consumenten hebben er geen vertrouwen in. Dat gebruik aan vertrouwen uit zich in tal van kritische opmerkingen over de toegang tot de justitie: de onduidelijke kostprijs wordt ervaren als een hoge prijs die vastgelegd wordt "à la tête du client", er is geen onthaal in de justitiepaleizen, de procedures zijn niet gekend en dat vertaalt zich in een algemene angst dat justitie inschakelen alleen maar slecht kan aflopen of dat de vonnissen onbegrijpbaar lijken en dus à la tête du client geveld worden.
Meer dan zeven op de tien consumenten denken dat de justitie veel kost en dat het resultaat van de gerechtelijke procedures nooit gewaarborgd is. Meer dan de helft vindt dat een klacht neerleggen niet gemakkelijk is. Twee op de drie vinden het povere onthaal in de justitiepaleizen bedroevend, zijn van mening dat niet alle burgers goed verdedigd worden en vrezen zelfs voor de uitkomst voor de onschuldigen wanneer die op de justitie een beroep doen.
Meer dan twee op de drie consumenten vinden dat ze slecht geïnformeerd zijn over de werking van de rechtbanken en twijfelen aan de eerlijkheid van die werking: er zijn geen rechtvaardige vonnissen, het kost veel, het wachten op een vonnis duurt onaanvaardbaar lang, de motivering is niet begrijpbaar, de proceduremolen maalt traag, er zijn tal van vertragingsmanoeuvres mogelijk,...
Door ervaring wijzer geworden...
De consumenten die al op de justitie een beroep gedaan hebben, vinden dat ze beter op de hoogte zijn van de werking ervan, maar zeggen dat de uitkomst van de gerechtelijke actie vaker onzeker is. De consumenten die met een deurwaarder te maken kregen, denken dat een klacht indienen gemakkelijk is, maar hebben talrijker twijfels over de justitie. Ze vinden vaker dat niet alle consumenten gelijk zijn voor het gerecht, dat een onschuldige er bang mag voor zijn en dat een vonnis moeilijk te begrijpen is.
Quasi één op de drie consumenten heeft zijn rechten al via de justitie verdedigd (of laten verdedigen) en deed dat gemiddeld 5 jaar en 8 maanden geleden. Mannen doen talrijker een beroep op de justitie, evenals de alleenwonenden die een verzekering rechtsbijstand afgesloten hebben.
Van de consumenten die op de gerechtelijke diensten een beroep gedaan hebben, was één op de twee tevreden over het resultaat. Dat tevredenheidspercentage is bijzonder laag in vergelijking met dat van andere opbare diensten of privéfirma's.
Geschillen worden vaker gerechtelijk beslecht
Wie bijstand of advies zoekt in verband met een conflict is geneigd zich in eerste instantie te wenden tot juridische consulenten of de politie in plaats van tot de tegenpartij. Zo wordt zelfs bij een burentwist in één op de drie gevallen eerst de politie gecontacteerd. Als het om veiligheidsgeschillen gaat, worden de gunsten van de consumenten gedeeld door twee soorten professionele consulenten: de advocaten en – in mindere mate – de notarissen.
Voor het opmaken van een huwelijkscontract gaan drie op de vier consumenten naar een notaris. En voor bijstand bij de aankoop van een huis of een flat zegt de consument dat hij zich bij voorkeur tot een notaris en soms tot de verkoper of een advocaat richt.
Enkele nare ervaringen voor consumenten
Elke dag kan de justitie aan de basis liggen van nare ervaringen en moeilijkheden voor de consumenten. Onder de voorbeelden die aan het OIVO gemeld werden, zijn de volgende vier zeer illustratieve gevallen.
* Haarkloverij tijdens de procedure: voor een eenvoudige stopzetting van een VZW kreeg de consument te maken met tal van pesterijen door de griffie van de Handelsrechtbank, die te nauwgezet wilde werken terwijl de consument nochtans geldige redenen opgaf om het ontbreken van de handtekening van één bepaalde persoon te verklaren. De consument is de documenten vijfmaal aan de griffie moeten gaan voorleggen omdat elke keer telkens een andere functionaris een nieuwe fout vaststelde.
* Een lange wachttijd om een nieuwe pleitdatum te verkrijgen bij beroep tegen het vonnis van een vrederechter: voor een eenvoudig huurgeschil in Brussel, bijvoorbeeld, komt het niet zelden voor dat partijen twee jaar moeten wachten alvorens ze zich kunnen verdedigen in een gewone betwisting aangaande beschadigingen aan het gehuurde goed.
* Expertisekosten: geen duidelijkheid bij de aanstelling van een expert en geen kijk op de te betalen sommen.
* Politierechtbanken: geen mogelijkheid om een boete bij het Parket aan te vechten, geen antwoord wanneer de consument contact opneemt met het Parket. Tijdens de zitting heeft de consument vaak geen andere keuze dan de opgelegde boete te aanvaarden, ook al zou ze betwistbaar kunnen zijn.
Verbeteringen
* Het voorzienbaar maken van de kosten van een gerechtelijke procedure (honoraria van de advocaat, dagvaardingskosten, expertenadvies, enz.).
* De rechterlijke macht de materiële en menselijke middelen bezorgen om de voorgelegde dossiers binnen een voldoende korte termijn te behandelen.
* De systemen om te bemiddelen/verzoenen vóór een gerechtelijke actie uitbreiden.
* Het recht om een zaak aanhangig te maken uitbreiden naar de consumentenverenigingen, maar zonder de grenzen van hun maatschappelijk doel te overschrijden.
* De collectieve geschillenregeling in het Belgisch positief recht opnemen.
* De voorwaarden voor toegang tot rechtsbijstand verruimen.
* De kwaliteit van de rechtsbijstand waarborgen door de advocaten die ervoor instaan gepast te vergoeden en ook de termijn waarbinnen de advocaat zijn honoraria uitbetaald krijgt korter te maken.
* De leesbaarheid van de akten verbeteren zodat ze beter begrijpbaar zijn voor alle betrokken partijen.
* Het systeem van de terugvorderbaarheid van de advocatenhonoraria (terugbetaling door de verliezende partij) evalueren.
* De dialoog tussen de gerechtelijke actoren en de consumentenverenigingen verbeteren door bijvoorbeeld rondetafelconferenties te organiseren.
Volledige studie: De consumenten en het gerecht.
Zo ziet men maar... denk dus nà voor je er aan begint!